Aleksander Żabczyński – komediant i figurant

źródło: Zdjęcia dzięki uprzejmości Wydawnictwa Rebis

Jako adwokat Farr w filmie „Kobieta, która się śmieje”, 1930 r.

źródło: Zdjęcia dzięki uprzejmości Wydawnictwa Rebis

Jako prokurator w sztuce „Juliusz i Ethel”, 1954 r.

źródło: Zdjęcia dzięki uprzejmości Wydawnictwa Rebis

„Manewry miłosne”, 1935 r. z żoną Marią Żabczyńską

źródło: Zdjęcia dzięki uprzejmości Wydawnictwa Rebis

„Jadzia”, 1936 r. z Jadwigą Smosarską

źródło: Zdjęcia dzięki uprzejmości Wydawnictwa Rebis

„Manewry miłosne”, 1935 r. z Lodą Halamą

źródło: Zdjęcia dzięki uprzejmości Wydawnictwa Rebis

Kopia jednego z raportów UB o Aleksandrze Żabczyńskim

źródło: Plus Minus

Ryszard Wolański, "Aleksander Żabczyński. Jak drogie są wspomnienia.", Rebis 2015

Nim pojawi się serial o Eugeniuszu Bodo, warto sięgnąć po biografię innego gwiazdora międzywojennego kina i teatru – Aleksandra Żabczyńskiego. Co ciekawe, jego powojenne losy ujawniono na podstawie chronionych przez lata materiałów bezpieki, która nad powracającym z Zachodu artystą roztoczyły szczególnie gęstą sieć.

Jesienią 1956 roku nastała w Polsce polityczna odwilż i stalinowskiego prezydenta Bieruta zastąpił sekretarz Gomułka. W Gdańsku pełnym głosem mógł śpiewać studencki Bim Bom, a w Warszawie STS, w księgarniach pojawił się „Zły" Leopolda Tyrmanda. W Sali Kongresowej przygotowano wielką muzyczną galę: „Serce w plecaku". O niezwykłości wydarzenia świadczył repertuar. Znalazły się tam pieśni powstańcze i piosenki partyzanckie, utwory historyczne i współczesne. Pierwszą część koncertu miały zakończyć słynne „Czerwone maki na Monte Cassino" w wykonaniu ukochanego przez widzów Aleksandra Żabczyńskiego.

Ryszard Wolański w monografii „Aleksander Żabczyński. Jak cudne są wspomnienia" relacjonuje to tak: „Żabczyński podchodzi wolnym krokiem do mikrofonu. Z opuszczoną głową wsłuchuje się w ostatnie takty wstępu. Gdy orkiestra cichnie, Rachoń przez ramię spogląda na niego i daje mu znak, aby zaczynał. Ten milczy i dalej stoi z pochyloną głową. Przez chwilę wyglądało to, jakby wymienili spojrzenie, więc znowu orkiestra zaczyna grać wstęp. Gdy Rachoń dał znak na wejście, wtedy Żabczyński podniósł głowę i powiedział: – Przepraszam. Nie zaśpiewam tego. Nie mogę. Mam ich wciąż przed oczami. I wyszedł za kulisy speszony, wzruszony".

Publiczność zamarła, a potem, nie kryjąc wzruszenia, nagrodziła swego idola rzęsistymi brawami. Przecież zawsze go...